Zonder pardon

Na een wekenlange bivak in Ottawa en bij de grens met de VS, hebben de Canadese vrachtwagenchauffeurs eieren voor hun geld gekozen. De wijze waarop de regering het truckersprotest heeft gebroken, zou ons allemaal zorgen moeten baren, vindt gastcolumnist en bitcoinexpert Bert Slagter:

Een regeringsleider die zonder pardon de banktegoeden van demonstranten bevriest om hen op de knieën te dwingen? Dat zijn we gewend van totalitaire regimes als Noord-Korea, maar toch niet van een land dat in 2020 nog een glansrijke vijfde plaats bekleedde op de Democracy Index 2020 (en Nederland daarmee vijf plaatsen achter zich liet)? Normaal gesproken maakt een democratische overheid wetten en onderzoekt de rechtbank of deze overtreden zijn, alvorens al dan niet een straf uit te delen. Hier gebeurde het omgekeerde: de truckers werden meteen gestraft door hun de toegang tot hun financiële middelen te ontzeggen, zónder onderzoek of rechtszaak. Schuldig bevonden totdat het tegendeel bewezen is: het toont eens te meer aan hoe het centrale financiële systeem op gespannen voet kan komen te staan met de principes van de democratische rechtsstaat.

Chantage
In deze discussie gaat het even niet om de beweegredenen of het gedrag van de demonstranten. Ik was niet ter plaatse, dus ik kan niet beoordelen of er wetten met voeten getreden zijn. Het hele punt is juist dat premier Trudeau zichzelf niet eens deze vraag heeft gesteld. Met één knip van zijn vingers droeg hij banken op tegoeden te bevriezen, en dan niet alleen van de demonstranten, maar ook van hun donateurs en zelfs van hun familieleden. Dit soort praktijken doet denken aan de smeekbedes van Chinese ouders, die hun studerende kinderen in het buitenland publiekelijk bezweren om vooral geen mening te verkondigen die de Partij onwelgevallig is. Dit is niet minder dan chantage en in geen enkel geval te verdedigen. Wanneer je mensen afsnijdt van hun financiële middelen, ontneem je hun de zuurstof om te functioneren. Happend naar lucht raken zij te verzwakt om zich staande te houden, en dat is het moment om toe te slaan.

Dystopisch perspectief
Deze groeiende financiële macht van overheden is een potentieel kruitvat, omdat geld steeds digitaler wordt. Als ook het contante geld straks verdwijnt en wordt vervangen door digitaal centralebankgeld, zijn alle financiële dienstverleners aangesloten op één en hetzelfde proces. In principe kan dan iedereen vanaf hetzelfde centrale punt worden gebrandmerkt als ‘slecht’, met als repercussie dat hun deelname aan de maatschappij langs de financiële weg wordt geblokkeerd. Dat levert een volstrekt dystopisch perspectief op van een samenleving waarin mensen zichzelf gaan censureren uit angst dat zij bij enig tegengeluid zullen worden uitgesloten. De combinatie van een centraal én digitaal geldsysteem is dus een uiterst brandbare mix. Eén vonkje, en de hele boel vliegt in de fik.

Waardevol alternatief
Onder de vlag van de anti-witwasregeling en criminaliteitsbestrijding zien we nu al dat volstrekt legale bedrijven, bijvoorbeeld in de crypto-industrie, zonder bewijslast worden geboekstaafd als ‘verdacht’. Ook in Nederland. Zij kunnen amper een bankrekening krijgen en worden voortdurend onder een vergrootglas gehouden. Aan de andere kant heeft zo’n ingrijpen als dat van de Canadese regering ook een positief effect op de adoptie van bitcoin voor de lange termijn. Nu duidelijk wordt dat overheden schijnbaar iedereen zomaar op een lijst kunnen zetten waarmee men over de hele breedte uitgesloten wordt van het financiële stelsel, is het wel zo waardevol om preventief een voet te hebben in een alternatief, decentraal geldsysteem. Bitcoin gaat dus helemaal niet om het ontduiken van de wet, zoals vaak door centrale banken wordt beweerd. Het gaat om het terugbrengen van symmetrie in een relatie waarin de ene partij macht heeft over de andere. Door bitcoin de ruimte te geven, voorzien we elk huishouden, bedrijf en instelling van een alternatief. We begrenzen daarmee de mate waarin overheden en centrale banken ons geld slechte eigenschappen kunnen geven, zoals surveillance, perverse bestedingsvoorwaarden en hoge inflatie. Het koesteren van bitcoin als optie om daaraan te ontsnappen is onze beste kans om te voorkomen dat zelfs de top van democratische hitlijst afglijdt naar dictatuur.