In nog geen half uur tijd verloor de cryptomarkt vrijdagavond 10 oktober tientallen miljarden aan waarde. Bitcoin dook van $117.000 naar $103.000 (op Bitfinex), ether zakte van $4.000 naar $3.500 en veel altcoins verloren 30% tot 80%.

Een verkoopgolf van een grootte die we nog niet eerder hebben aanschouwd. Hoewel zulke verkoopgolven niet nieuw zijn, week deze gebeurtenis af van eerdere episodes. Wat deze keer anders maakte?

Wat er vrijdag gebeurde

Laten we eerst kijken naar de gebeurtenis zelf. De aanleiding kunnen we terugvinden in een bericht van Donald Trump op zijn sociale mediaplatform Truth Social. Daar kondigde hij aan dat de Verenigde Staten per 1 november 100% invoerheffingen op alle Chinese goederen zullen invoeren. Dat nieuws volgde kort op de aankondiging van China dat producten met meer dan 0,1 procent zeldzame aardmaterialen alleen met overheidsgoedkeuring mogen worden geëxporteerd.

De spanningen tussen beide grootmachten veroorzaakten een forse verkoopgolf op de aandelenmarkten: de S&P 500 verloor ruim 3% en de Nasdaq meer dan 4%. Wat in de traditionele markten al uitzonderlijk was, leidde in crypto tot een kettingreactie.

Binnen dertig minuten verdampte zo’n 30 tot 50 miljard dollar aan marktwaarde. Niet alleen door paniekverkopen, maar ook door een mechanisch proces waarin hefboomposities massaal worden gesloten. Zo’n kettingreactie wordt ook wel een liquidation cascade genoemd.

Vrijdagavond gebeurde dat. Openstaande hefboomposities werden massaal gesloten: het totale open interest, ook wel het aantal nog lopende hefboomcontracten in de markt, daalde van ruim 100 miljard naar circa 70 miljard dollar. In één klap werd zo een groot deel van de speculatieve posities weggevaagd.

Hoe een kettingreactie van verkopen ontstaat

In markten waar beleggers met een hefboom (leverage) handelen, lenen ze geld om een grotere positie in te nemen dan ze met hun eigen kapitaal kunnen. Dat klinkt aantrekkelijk, want met een kleine koersstijging kun je veel meer winst maken. Maar het werkt ook de andere kant op: als de koers daalt, lopen de verliezen net zo snel op.

Voorbeeld: met een hefboom telt elke procent koersbeweging zwaarder mee. Stel dat je 1.000 euro inlegt en handelt met een hefboom van 5. Je positie is dan 5.000 euro waard. Stijgt de koers met 10 procent, dan is je positie 500 euro meer waard. Dat betekent een winst van 50 procent op je eigen inleg. Maar als de koers met 10 procent daalt, verlies je diezelfde 500 euro en is de helft van je inleg weg.

Zakt de waarde van het onderpand te ver, dan volgt een margin call. Dat is een waarschuwing van de beurs of broker dat de positie niet langer genoeg dekking heeft. Als de belegger niet snel genoeg extra geld bijstort, sluit de beurs de positie automatisch om verdere verliezen te voorkomen.

Die automatische verkoop zorgt voor extra verkoopdruk. Daardoor kunnen andere beleggers met hefboom ook in de problemen komen, waardoor hun posities opnieuw worden gesloten. Zo ontstaat een liquidation cascade, een kettingreactie van geforceerde verkopen die elkaar versterken en de markt in korte tijd verder omlaag trekken.

Deze verkoopgolf was anders

Liquidation cascades zijn geen nieuw fenomeen in crypto, maar dit keer speelde nog iets anders mee: het mechanisme van Auto-Deleveraging (ADL).

Normaal eindigt een verkoopgolf zodra alle hefboomposities zijn geliquideerd. Wanneer de marktliquiditeit opdroogt en kopers verdwijnen, kunnen beurzen in de problemen komen. Om zichzelf te beschermen activeren ze ADL.

Bij ADL worden automatisch de meest winstgevende posities deels afgebouwd. Dat voelt oneerlijk voor handelaren die aan de goede kant van de markt zaten, maar het voorkomt dat het handelsplatform verlies lijdt of omvalt. ADL is een noodrem: pijnlijk voor enkelen, noodzakelijk voor de stabiliteit van het systeem.

De prijzen herstelden snel, maar de markt is nog uit balans. De liquidatiegolf veegde tientallen miljarden aan hefboomposities weg, waardoor liquiditeit en handelsvolume tijdelijk opdroogden. Veel handelaren stapten terug na zware verliezen. Daardoor blijft de markt gevoelig voor nieuwe schokken. Prijzen herstellen snel, vertrouwen minder.

Waarom crypto hier extra gevoelig voor is

In tegenstelling tot aandelen- of grondstoffenmarkten kent de cryptomarkt geen handelsstops of zogeheten circuit breakers die extreme koersbewegingen tijdelijk onderbreken.

Tegelijkertijd wordt er veel met hefboom gehandeld. Zodra koersen sterk dalen, kunnen margin calls en automatische liquidaties elkaar snel opvolgen. Die dynamiek versterkt koersbewegingen en kan een enkele schok, zoals Trumps tariefdreiging, razendsnel laten uitgroeien tot een kettingreactie van verkopen.

Voor beleggers verandert er weinig

Op zondag verklaarde Trump dat er “geen reden tot zorg” is en dat de Verenigde Staten “het beste voorhebben met China”. Een dag later benadrukte de Amerikaanse minister van Financiën, Scott Bessent, dat de relatie tussen beide landen goed is en dat de 100% importtarieven niet onvermijdelijk zijn. Deze signalen hebben de spanningen iets verlaagd en de deur geopend voor een mogelijk herstel van de markten.

Waar de markt de komende weken naartoe beweegt valt moeilijk te voorspellen, zeker gezien de grilligheid van de Amerikaanse regering. Wel is duidelijk dat het Witte Huis de aandelenmarkt nauwlettend volgt. Een belangrijk gegeven om in het achterhoofd te houden.

Ondanks de schok van vrijdag blijft het grotere plaatje overeind. Met een groot deel van de overmatige hefboom uit het systeem en een macro-economisch klimaat dat nog steeds gunstig is voor risicobeleggingen, lijkt de markt gepositioneerd voor een volgende groeifase. Vanuit een beleggingsperspectief verandert er weinig: volatiliteit hoort bij crypto, maar de focus blijft op de lange termijn.

Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven door Christophe Augrandjean en vormt geen financieel of beleggingsadvies.